Maling

Maling

            Nalika sepedha motor sing ilang iku durung ketemu, Pak Gendhon tanggaku sing brengose njlamprang kaya warok Ponorogo, kuwi tansah muring-muring. Sebab ana sas-sus yen sing nyolong pit montor mau si Gendhon, anake. Nadyan wis dak kandhani, ora susah nanggapi kabar angin sing durung karuwan juntrunge kuwi, nanging Pak Gendhon tetep mbregudul. Jare, kupinge dadi panas yen ngrungokake.      

            “Nanging Gendhon bener-bener dudu malinge, ta?” pitakonku mantebake.

            “Ya ora mungkin anakku tumindak nistha mangkono,”wangsulane tegas.

            “Wiwit cilik Gendhon iku bocah nurut. Aku pancen sing ndhidhik mangkono. Yen ta dheweke iku gelem nyolong, biasa ta, yen dijupuk kuwi dhuwitku utawa dhuwite embokne?”

            “Yen pancen ngono, kena ngapa Pak Gendhon mesthi nesu-nesu?”

            “Aku ora nesu. Sapa sing nesu? Aku mung kepengin nerangake nyang wong-wong kuwi yen anakku becik-becik wae anane. Nanging wong-wong kuwi dha ra gelem ngerti”.

            “Apa kabeh tangga-tangga sikape mangkono?”

            “Mesthi wae ora,” ujare sambi mesem.

            “Malah mung sawetara wae, yaiku wong-wong sing gething karo aku. Meri marang keberhasilanku.”

            Yen ana tangga-tangga sing meri marang kesuksesane Pak Gendhon, kaya-kaya kok ana empere. Selagine aku dhewe, sing ora duwe perasaan kaya mangkono, gedhe cilik uga nyimpen rasa sujana jroning ati. Sebab, sak ngertiku Pak Gendhon lan anake iku ora duwe gaweyan kang mesthi.

            Dheweke iku dudu petani, wong sawah wae yo ora duwe. Yen ono wong ngiro Pak Gendhon iku pedagang, malah ana empere, awit yen nyandhang memper banget kaya dagang sapi. Nanging sejatine ya dudu. Sak ngertiku Pak Gendhon kuwi gaweyane mung mrana-mrene. Embuh, menyang ngendi wae parane.

            Nalika ing sawijining wektu bab iku sengaja dak takokake marang dheweke, Pak Gendhon mangsuli, menawa anggone lunga mrana-mrene lan apa gaweyane, ora perlu dikuwatirake. Sing penting mulih bisa nggawa dhuwit. Dhuwit sing halal, ucape nambah.

            Awit katone Pak Gendhon tansah sumanak, tansah seneng yen dak ajak gegojegan, mula terus dak oyak pitakonku, apa sejatine sing dadi panggaotane yen dhong lagi lunga kae.

            “Walah, kok bingung. Kutha mbutuhake tenaga sak pole. Kepengin nyambut gawe apa wae janji gelem, ditanggung mulih nggawa dhuwit,” wangsulane karo ngguyu nggleges. “Mosok sampeyan iki kaya ora ngerti wae. Asal sampeyan rak saka kutha.” Lan aku uga melu ngguyu.

            Ndalem batin aku kurang percaya. Nanging gandheng katone dheweke tetep ora gelem ngaku apa pagaweyane, mula amrih ora gawe gela atine, aku ngrungokake gunemku menyang bab liya. Nalare, wong kaya Pak Gendhon sing sekolah SD wae mbuh lulus mbuh ora, tur ora duwe ketrampilan liya, katone kok mung cocog minangka kuli angkut beras ing pasar utawa paling dhuwur dadi manol ing terminal. Lan iku kabeh ora mungguh karo kasugihane kang ngluwihi sugihe tangga-tanggane. Apa maneh lungane, kaya sing bisa dak gatekake, mesthi ora kurang saka sepasar, malah sik-sok nganti rong minggu barang.

            Dene Gendhon dhewe, nadyan aku wis meh limang taun dadi tanggane, durung tau sapejagong pisan-pisana. Pol-pole mung winates manthuk utawa mesem yen pas pethukan ing ndalan utawa yen dhong liwat ngarep omah. Uga kaya Bapakne, Gendhon yen lunga ya nganti pirang-pirang dina lagi mulih.

            Prasangka alane tangga-tangga marang Gendhon lan Bapakne, dak kira disebabake klawan sipate wong loro iku dhewe. Mbokmenawa yen urip ing kutha ora dadi masalah, nanging beda kutha beda ndesa. Urip ing ndesa bisa wae digethingi wong akeh amarga ora tau gelem teka kerja bakti utawa ora gelem nekani kendhuri. Nate bab iku dak takokake, wangsulane jare dheweke lan Gendhon kerep lungane. Nanging dak waspadakake, nalika ana ngomah uga ora gelem nekani bebrayane desa.

            Sikap lan sipate Gendhon lan Bapakke iku pancen wis suwe dadi pocapan. Yen olehe ora gelem srawung lan kumpul, ya olehe sok nyombongake kasugihane, ya sing ora cetha apa gaweyane, lan sapanunggalane.

            Kawusan pocapan-pocapan mau mbledhos nalika pit motore Pak Harso, uga salah sijine warga desaku, ilang wektu diparkir ing latar ing wayah bengi.

            Saka ketua pemudha, aku antuk undangan supaya nekani rapat Karang Taruna. Kaya adat saben, rapat sesasi sepisan iki ditibakake malem Minggu. Pamrihe cetha, ora ngganggu sinaune sing padha sekolah lan sing mondhok ana kutha biasane padha mulih.

            Padarane aku mesthi merlokake nekani rapat. Ana sawetara wong sing wis ora mudha maneh kaya aku iki diarep-arep tekane saperlu dijaluki eguh pratikel.

            Eman, rapat pisan iku aku kepeksa ora bisa nekani. Aku sakulawarga kudu nekani mantenane adhiku. Malah dina Jum’at mengko wis kudu mangkat lan paling cepet dina Senin lagi bali. Ngapurane wae, sing duwe gawe wong tuwaku dhewe, apa maneh wis suwe banget rasane aku ora tau mulih niliki.

            Nalika mulih saka mantenan adhiku, aku oleh pelapurane ketua pemudha, yen asile rapat malem Minggu dhek mben, ing antarane, para pemudha nganakake rondha malam. Para pemudha pancen giyat, bengine wis keprungu swarane kenthongan ditabuh mubeng desa.

            Nalika wis pirang-pirang mbengiklakon dianakake rondha kliling, ing sawijining awan nalika aku lagi mulih saka kantor, Pak Gendhon merlokake teka menyang ngomahku. Dheweke takon, apa amarga pit montore Pak Harso ilang. Nalika aku durung kober mangsuli, dheweke wis otakn maneh, apa dhek rapat Karang Tarun kae jenenge lan jenenge anake dikatut-katutake. Aku mung ngguyu karo wangsulan ora ngerti, awit aku dhewe ora nekani rapate.

            “Mung wae,” sambungku,”manut kabar, rapat duwe kesimpulan sementara, yen kasus-kasus kemalingan ing desane dhewe iku pelakune padha.”

            “Ah, ya ora mesthine,” wangsulanku cekak.

            Wiwit aku arang weuh Pak Gendhon lan anake. Mung sok-sok yen aku dhong liwat ngarep omahe, Mbok Gendhon katon nyapu ing latare kang jembar.

            Ing sawijining awan nalika aku lagi mulih, bojoku gita-gita aweh kabar yen sing maling pit montore Pak Harso wis ketemu. Aku jan-jane kurang greget ngrungokake kabar kuwi upama bojoku ora njelasake yen sing maling jebule Gendhon.

            “Watara jam 09.00 mau Gendhon digawa pulisi,”ujare bojoku karo nuru-nuru sapihane,” dikecrek ditumpakake montor kijang.”

            Nganti ing sore candhake, Pak Gendhon sing dak kira isin banget kuwi malah nggoleki aku. Sawise unjal ambegan lan gedheg-gedheg, dheweke omong :” Aku yakin iki dudu karepe Gendhon dhewe. Dheweke wis dadi korban akibat pergaulan sing ora bener. Dak kira kanca-kancane iku ya bocah apik-apik wae. Ora nggertiya yen kaya ngene dadine.”

            Sawise ngomong akeh-akeh, lan aku mung ngiyani utawa manthuk-manthuk, Pak Gendhon nyambung maneh gunemane: “ Ning aku yakin yen Gendhon mung maling sepedha montore Pak Harso kuwi thok. Liya-liyane sing maling mesthi wong liya.”

            Katone apa ing dikandhakake Pak Gendhon kuwi ana benere. Wis sawetara suwene Gendhon ndhekem ing njeron kunjaran, nyatane ing desaku isih ana wae sing kemalingan.

            Embuh wis pirang sasi Gendhon diukum. Ing sawijining sore Pak Gendhon kandha yen telung dina maneh Gendhon bakal metu saka ukuman lan aku bakal dijak mapag. Kanthi mangkono, jarene, aku bisa luwih cedhak meruhi sikap lan sipate anake. Sapa ngerti anggepanku bisa malih sawise nyumurupi dhewe saka cedhak. Sebab, nganti saprene Pak Gendhon isih durung percaya yen Gendhon song maling pite Pak Harso. Nyatane sawise Gendhon ditangkep, isih panggah ana sing kemalingan.

            Nalika aku kandha kapeksa ora bisa amarga pas dina kuwi ana kepentingan dinas kantor, Pak Gendhon katon gela. Nanging praupane rada padhang maneh samangsa dak kandhakake, bisa wae Gendhon dadi korban fitnah.

            “Pak Gendhon bisa mulihake jenenge Gendhon yen malinge sing asli wis kecekel,”wangsulane ngeyem-ngeyemi.

            “Bener. Bakal dak cekel dhewe malinge. Arep dak buktekake yen anakku dudu maling.”

            Pas dina bebase saka kunjara, Gendhon ora langsung njujug ngomah. Pak Gendhon nggawa anake tumuju marang tempuran, yaiku tempukan ilining kali loro. Manut ila-ila rereged kunjaran bisa ilang samangsa wis didusi ing kali tempuran mau.

            Sawise uwal saka pakunjaran, pranyata sipate Gendhon malik grembyang. Dheweke dadi pemuda kang aktif, gelem melu kegiatan rondha malam barang, sawetara iku sing jeneng kemalingan isih terus kedadeyan. Mula akeh sing nggrahita, gek-gek maling pite Pak Harso kae dudu Gendhon.

            Aku dhewe kaya kena pengaruh omongane Pak Gendhon sing tau kandha, yen mbok menawa aku ora tega nudhuh Gendhon malinge samangsa wis meruhi dhewe tabiate saka cedhakan. Nyatane, saliyane ramah Gendhon nduweni sopan santun kang cukup. Atine becik lan pinter srawung, mung emane, sawise dak waspadakake kanthi tliti, Gendhon rada mindheran. Nanging bisa wae bab iku jalaran saka pendhidhikane kang cendhek, lan sing genah, rumangsa asor awit tau diukum.

            Pangalembanaku marang Gendhon lan Bapakke, umure ora suwe. Ing sawijining wenig keprungu rame-rame padha nyekel maling. Pak Gendhon sing dak arep-arep mandhegani nggebugi malinge, tetela malah dadi sasaran gebugane pendhudhuk. Aku sing maune kepingin nyedhak meruhi kaya ngapa rupane malinge, sakala bali klepat bareng krungu yen malinge jebul Pak Gendhon dhewe.

            Jebul kabeh mau mung sandhiwarane Pak Gendhon, karepe nutupi culikane anake. Nalika Gendhon dikunjara, Pak Gendhon nggerilya dadi maling dhewe, ben diarani sing malingi barang-barange pendhudhuk dudu anake.

(Panjebar Semangat – 47 / 2006)